Deutsche gründlichkeit in das wünderschone Namibië

20 februari 2014 - Keetmanshoop, Namibië

Zambiaanse Gnoe'sVoordat we Zambia verlaten besluiten we nog naar het ‘Mosi-O-Tunya National park’ te gaan. Dit is een klein park, 60 km2, wat aan de Victoria Falls grenst en waar de Zambezi een dominante aanwezigheid heeft. De machtige Zambezi loopt nl vanaf het begin van het park tot aan de grens bij Angola door. In het park kunnen we neushoorns vinden en die hebben we nog niet gezien. Er zijn 9 witte neushoorns aanwezig, oftewel ‘white Rhino’s’. Er zijn wereldwijd 5 soorten neushoorns, maar in Afrika zie je alleen the White and the Black Rhino. Hoewel zijn naam anders doet vermoeden, is de witte neushoorn niet wit maar leigrijs van kleur. Ogenschijnlijk is de kleur variabel maar dit wordt veroorzaakt door de gewoonte van het dier om zich in de modder te rollen, waarmee hij zich beschermt tegen invloeden van de zon en overlast van insecten. Deze soort heeft zijn naam te danken aan de brede ("wyd" in het Afrikaans) lippen, een aanpassing aan het grazen van grassen en kruiden. De zwarte neushoorn heeft in tegenstelling tot de witte neushoorn een flexibele, puntige bovenlip, waarmee hij takken en bladeren kan afgrazen. Daarom wordt de witte neushoorn ook wel breedlipneushoorn genoemd, de zwarte puntlipneushoorn.

Prachtige neushoorn met jong, moeilijk te spottenNa lang zoeken, we waren al om 6 uur het park ingegaan, zagen we om 2 uur ’s middags een neushoornvrouwtje met haar jong onder een boom liggen. Het was heel indrukwekkend om van zo dichtbij, 50 meter afstand, dit zwaar beschermde diersoort te aanschouwen. Toen moeder ging staan om haar jong te beschermen waren we nog meer onder de indruk vanwege de massa van dit dier. Je kunt ze moeilijk spotten omdat het net rotsblokken zijn in het landschap, vandaar dat we wat hulp vroegen aan een ranger, want die weten meestal wel waar ze zich ophouden. Het was een heel indrukwekkende ervaring. Moe van het spotten en de warmte bleven we nog een nacht in Livingstone en kwamen we bij in het zwembad dat de campsite rijk was.

Welcome in das wünderschone NamibiaDe volgende dag reden we over een asfaltweg vol potholes en bulten, de 250 kilometer naar de grens van Namibië. We steken nog 1 keer de brug over de Zambezi over en nemen de tijd om de rivier nog eens goed te beleven. De grensprocedure verloopt heel vlotjes en zodra deze afgehandeld is hebben we het gevoel een ander Afrika binnen te rijden. Voor Zuidelijk Afrika betalen we geen visum meer maar ontvangen we enkel een stempel, die 3 maanden geldig is, in het paspoort. Uiteraard betalen we carbontax, omgerekend 20 euro. Hier geen kraampjes meer langs de weg met groente en fruit, of fietsen volgestapeld met de meest bizarre gebruiksvoorwerpen. Hier gaan we kilometers maken over de rechte en goed geasfalteerde wegen. We overnachten in Katima Mulilo en nemen daar tevens afscheid van de Zambezi. Dit is echt de laatste keer dat we de Zambezi in vol ornaat kunnen aanschouwen daar wij vanaf hier naar het zuiden zakken en de Zambezi naar het oosten van Afrika stroomt.

Afscheid van de ZambeziOmdat we veel willen zien in Zuidelijk Afrika en de afstanden enorm zijn, rijden we de volgende dag weer verder en bezoeken het ‘Nambwa park’. Dit kleine park bevindt zich vooraan in de Caprivi Strip. Als je de kaart van Zuidelijk Afrika openslaat valt je direct de lange landtong op die van Namibië tot in het hart van Zuidelijk Afrika reikt. Deze landtong heet de Caprivi Strip. De Caprivi Strip is 450 kilometer lang en op zijn smalst 35 kilometer breed. Door het gebied lopen vele rivieren nl de Zambezi, de Okavango en de Kwando. Deze vormen tevens de grens met Angola, Botswana, Zambia en Zimbabwe. De Caprivi strip hoort bij Namibië, maar ligt tussen Angola en Botswana. Dit ervaren we tijdens het overnachten aan de Okavango, want daar horen we de eerste nacht de mensen in Botswana praten en de tweede nacht horen we aan de overkant van de rivier de mensen in Angola praten. De historie van de Caprivi is omstreden omdat het gebied decennialang was afgesneden van de buitenwereld. Gedurende die tijd vocht het Caprivi-volk voor onafhankelijkheid. In 2013 heeft de Namibische regering de naam van Caprivi strip gewijzigd als doel om de Duitse onderdrukking te doen vergeten. De nieuwe naam van de Caprivi strip is Zambezi Region.

Op wat "wasbordstukken" in de gravelwegen na is het off road rijden goed te doen in Namibië.De weg in het ‘Nambwa park’ is er 1 voor 4x4 auto’s. Dit staat wel vaker als advies aangegeven, maar dan blijkt het achteraf meestal mee te vallen. Maar dat kunnen we deze keer niet zeggen! Het pad is verschrikkelijk smal, het zand is zwaar en mul en de ene na de ander bocht volgt elkaar op. Eenmaal op het pad kunnen we er niet meer vanaf, het is onmogelijk om te draaien en er zit dus maar 1 ding op, en dat is doorrijden. In de lage gearing trekt de auto zichzelf vooruit. We moeten beide erg opletten in verband met de heftige doorntakken, brede struiken en laaghangende boomtakken. We trekken de spiegels naar binnen en rijden in een rustig tempo de track. Op een gegeven moment horen we in de verte het getrompetter van een olifant. “Hè, leuk, er zijn hier ook olifanten.” De woorden zijn nog niet koud of daar staan we oog in oog met een hele boze olifant. Hij wappert met zijn oren, trompettert knoerthard en dit is duidelijk op ons gericht. We zetten de auto in de achteruit, en de motor af. De olifant blijft nog even dreigend kijken en we voelen ons ten zeerste gewaarschuwd. Na een paar minuten zien we hem niet meer en we starten de motor weer. Net als we langzaam oprijden komt dezelfde olifant met volle vaart recht op ons afrennen. Luid trompetterend, wapperend met haar oren en recht op de auto af. In een reflex geven we gas en rijden langs hem af, het pad volgend. Maar dat pikt ie niet en hij rent als een bezetene achter de auto aan, en al die tijd blijft hij trompetteren. Wij rijden dan nog steeds met ingeklapte spiegels, kunnen dus niet zien waar hij zich precies bevind, maar het rustige tempo waar we daarvoor de track reden heeft plaatsgemaakt voor een behoorlijke snelheid die totaal niet gepast is bij de paden die we moeten nemen. De takken en struiken schrammen de auto en we vliegen alle kanten in. Dan blokkeert een omgevallen boom de weg en zien we gelukkig nog een d-toure die een ander al voor ons heeft aangelegd. Als we deze gepasseerd zijn horen we de olifant niet meer en durven we vaart te minderen. We komen even bij en zien dan in de verte een grote kudde olifanten weg lopen. Waarschijnlijk heeft de kudde zich bedreigd gevoeld omdat er jonkies bij lopen en is de moeder ons komen waarschuwen om op afstand te blijven. Normaal gesproken zouden we er uiteraard niet vandoor gaan, maar omdat die grote olifant in een enorme draf recht op ons af kwam dachten we zeker dat hij de auto ging rammen met zijn enorme slagtanden.

Oei oei, wat ziet ons Dromerke er uit na deze erbarmelijke tocht.We rijden even daarna een bushcamp binnen en hebben lang nodig om bij te komen van dit avontuur. Inmiddels hebben we toch heel wat olifantenkuddes ontmoet, en er zelfs op 2 meter afstand naar staan kijken zonder maar ooit een keer ons bedreigd gevoeld te hebben. Deze keer was het heel intimiderend en we zijn er behoorlijk van onder de indruk. Op de plek waar we verblijven zijn we ook op onze hoede want hier horen we de nijlpaarden grazen achter de struiken en zien de rode ogen van de krokodillen door de verrekijker naar ons kijken. Hoe langer we in Afrika verblijven hoe meer we geluiden gaan herkennen en dat is vooral in de avond en nacht zo.

Lang zal hij leven, hiep hiep hoera......De volgende dag is Ton jarig en na een rustige opstart van de dag vertrekken we om 12 uur weer richting de uitgang van het park. De ranger verteld ons dat de olifanten de hele nacht nog erg onrustig zijn gebleven maar nu lijkt het erop dat ze het veld in zijn getrokken. Ietwat gespannen beginnen we aan de lange tocht terug en kijken beide goed naar links en rechts of we geen kuddes zien. Het blijft rustig en na een uurtje rijden stoppen we om een kopje koffie te drinken en ontspannen even aan de oever van de rivier. Als we verder rijden komen we na een half uurtje wederom oog in oog te staan met een intimiderende tetterende olifant die met een kleine net het pad heeft overgestoken. We zetten direct de auto uit, blijven heel stil zitten en nadat zij nog 2 maal een schijnbeweging in onze richting maakt loopt het kleine groepje toch door. We kijken elkaar aan, zuchten eens diep en zijn blij dat we de uitgang van het park zien. Het lijkt alsof in dit park de olifanten niet echt gewend zijn aan auto’s, of we hebben toevallig 2 keer op het verkeerde moment op de verkeerde plek gereden. Wie zal het zeggen?

Zeg dat wel ja, opletten geblazen hier in NamibiëWe rijden verder op de Caprivi strip naar het westen van Namibië. We zijn in dit land veel bezig met de route en het maken van de keuzes waar we wel en niet naar toe kunnen en willen gaan. Namibië is met een oppervlakte van 824.268 km² (zo’n 22 keer Nederland)het 34st grootste land ter wereld. Het heeft 3824 km aan grenzen, en daarnaast heeft het ook een kustlijn aan de Atlantische Oceaan van 1572 km. Het is er warm, soms heet en alleen overdag rijden met een vaartje is om te doen. De nachten blijven veelal ook erg warm en we nemen nu ook bewust vaker een campsite waar stroom ter beschikking is zodat we ’s nacht de ventilator aan kunnen laten staan.

We zien voor het eerst in Afrika overal hekken om gebieden heen staan en dat in combinatie met een relatief ongeïnteresseerde en soms onverschillige bevolking maakt dat we dit stuk Afrika anders beleven dan we tot nu toe hebben gedaan. Hier merken we dat de westerse invloeden hun sporen nalaten die het ‘romantische Afrika’ doen veranderen in Deutsche gründlichkeit, in de vorm van toeristenindustrie. Ver voor de 1e wereldoorlog was dit gedeelte van Duitsland. Tijdens de 1e wereldoorlog veroverde Zuid-Afrika, Duits-Zuidwest-Afrika op de Duitsers en in 1920 werd het door de volkenbond aan Zuid-Afrika toegewezen als  mandaatgebied. De raciale segregatie, die door de Duitsers was geïntroduceerd, werd verder doorgevoerd en kreeg een wettelijke basis. Dit systeem werd apartheid genoemd. Vanaf 1968 ging Namibië bij zuidelijk Afrika horen samen met Botswana en Zimbabwe.

De Poppa Falls.We verblijven 1 nacht aan de ‘Poppa Falls’, op een community camp. Er zijn hier veel van dit soort campsites, bedoeld om de winst die gemaakt wordt te sparen en zodoende de armste uit de gemeenschap te kunnen helpen om bv de kinderen naar school te kunnen laten gaan. Een mooi initiatief van de overheid. Het grootste gedeelte van Ton zijn verjaardag brengen we door in de auto, en dat maakt dat deze dag net zo bijzonder is als alle andere dagen van onze reis. Het is tenslotte al een feestje vanaf de dag van vertrek. Maar er is wel een gedenkwaardig hoogtepunt te melden want het lieve smsje dat Ton ’s morgens ontvangt van Ineke, blijft gedurende de rest van de dag wel 30 keer binnenkomen. Waarschijnlijk een virus ergens op de lijn, met als gevolg dat hij sinds die tijd geen sms meer kan ontvangen. Dus jammer voor degene die hem via de sms hebben gefeliciteerd, hij heeft ze helaas niet kunnen ontvangen.

Als we verder over de Caprivi Strip rijden besluiten we om 2 dagen rust te nemen in Rundu, een aardig stadje waar je jezelf absoluut niet in Afrika waant gezien de grote shoppingmolls die ze hier gebouwd hebben. Werkelijk alles is hier te krijgen. We genieten op de campsite van ‘Kaisosi River Lodge’, een heerlijke plek aan de Kwando rivier, en liggen 2 dagen voor pampus in de schaduw. Van hieruit rijden we in een dag naar Etosha National Park, en op weg naar dit park worden we voor de derde keer staande gehouden voor een veterinaire controle. Ter voorkoming van mond en klauwzeer mag je geen rauw vlees vervoeren naar en door sommige gebieden. Bij de checkpoints komt de ambtenaar in de auto kijken en ook in de koelkast en diepvries. Maar we waren hier op voorbereid en hadden uiteraard geen rauw vlees bij. Of toch stiekem??

De enorme zoutvlakte in EtoshaIn Etosha Nationaal Park rijden we door één van de grootste natuurparken van zuidelijk Afrika, we hopen veel wildsoorten te zien. Etosha is leeuwen, olifanten, gnoe’s, neushoorns, cheeta’s en zebra’s rijk en uiteraard vele boksoorten. Ook een enorme ‘Etosha Pan’, de zoutpan. Hier verzamelen zich, aan de rand van de zoutvlakte in de wintermaanden verschillende vogels en wilde dieren. En in de regenperiodes, zoals nu, als de pan volloopt met water, is het de thuisbasis voor vele watervogels. In het park zijn drie toeristenkampen, elk met de mogelijkheid er te overnachten.

Zebra's zien we genoeg, en er zijn echt verschillen te vinden.Gezien de regentijd hebben we deze keer uitermate veel pech wat betreft het wildspotten. Daar er overal voldoende water te krijgen is voor de dieren verspreiden ze zich over de enorme oppervlakte en zien we uiteindelijk maar heel weinig. We zien gelukkig wel een glimp van de zwarte neushoorn en een cheeta met prooi. In plaats van de voorgenomen 3 dagen die we in het park wilde doorbrengen gaan we er na 1 dag weer uit en verblijven nog een nacht op ‘Eldorado camp’ waar we struisvogels op bezoek krijgen. Deze avond trakteren we onszelf op een heerlijke kudubiefstuk en eten met z’n twee maar liefst 1 kilo weg. Nergens in Afrika hebben we zo goed en lekker gegeten als hier bij deze aardige blanke boer. Ook in Namibië hebben we  te maken met het regenseizoen, is het erg warm overdag en koelt het nauwelijks af als we een bui over ons heen krijgen.

Stoere apen, wie doet ze wat?De eerste blanke bewoners van Namibië waren missionarissen en olifantenjagers. Het aandeel van de blanken is op de dag van vandaag nog steeds zo’n 12% van de bevolkingsgroep. Het noorden van Namibië is verdeeld in Sceleton Coast, Damaraland en Kaokoland. In deze delen zijn nog de echte traditionele stammen te vinden. We rijden dus de volgende dag verder richting het noorden over een mooie track binnendoor en die leidt ons langs vele grote farms. Hier, in noord- Namibië is alles groot en ruim opgezet, ook een beetje Duits dus. De wegen zijn heel strak en recht en ook de gravelwegen zijn goed te doen. Voor het eerst in 5 maanden rijden we op de laatste liter brandstof Kamanjab binnen. Dit is één van de redenen waarom we goed na moeten denken over de routes die we gaan nemen. We kunnen ongeveer 750 kilometer rijden met een volle tank, en nog 125 op het jerrycannetje, en de afstanden zijn hier enorm in vergelijking met wat we gewend zijn en daarbij is het verbruik veel hoger als we vaker off road gaan. Skeleton Coast, de naam zegt het eigenlijk al, hier liggen massa’s scheepswrakken, menselijke en dierlijke skeletten. Door de onstuimige zee en de droogte verliepen reizen door dit gebied in het verleden niet altijd voorspoedig. Wat zouden we hier graag naar toe gaan, maar de omstandigheden zijn waarschijnlijk te bar voor ons. Dit gebied is nauwelijks of niet bewoond en als er dus iets gebeurt staan we misschien wel dagen te wachten op hulp. Het park ligt nl in de zeer droge Namib-woestijn. We gaan in Opuwo, de hoofdstad van deze noordelijke provincie, informatie inwinnen alvorens we besluiten of we wel of niet gaan.

Woestijnlandschap, eindeloze wijdsheidHet mooie en ruige Kaokoland wordt vaak beschreven als de laatste wildernis van Namibië. De wegen vanaf de kust tot ver in het binnenland zijn alleen per 4X4 te rijden. Het landschap verandert hier langzaam in een woestijnsteppegebied en het is hier dunbevolkt. We komen nauwelijks auto’s tegen en als we stoppen om te lunchen zijn we zomaar een uur alleen in dit gebied, ongekend voor ons.

Het VVV van Namibië.Als we Opuwo binnen komen rijden kijken we onze ogen uit vanwege de mensen die hier rondlopen. We zien voornamelijk vrouwen met ontbloot bovenlijf en mannen met enkel een lendendoek voor. Ton stelt direct voor om een dag extra te blijven en zijn verrekijker en mijn fotocamera maken vanaf het eerste uur overuren. Het Kaokoland is erg bijzonder door de stammen,Tjimba, Herero en de Himba die er wonen. Zonder twijfel geven deze stammen Afrikaanse kleur aan Namibië. Vooral de met rode klei ingesmeerde Himbavrouwen zijn bijzonder om te zien. De levenswijze van de Herero, Himba en Tjimba is zeer traditioneel en geven deze streek een couleur-locale die wij als toeristen zo graag zien. Deze stammen leven vreedzaam naast elkaar, ook al verschillen de onderlinge gewoontes. De groepen zijn duidelijk herkenbaar.

Hererovrouwen in OpuwoDe Herero-vrouw is te herkennen aan de 18-eeuwse Victoriaanse jurken. De Himba en Tjima leven daarentegen als authentieke Afrikaanse nomadenstammen. Hun leven draait om het vee en speelt zich af in hun eigen kraal. De “kleding” en tradities zijn voor een groot deel nog in tact, waardoor de tijd en vooruitgang moeiteloos aan deze tradities voorbij lijkt te gaan.

Himba vrouwen in OpuwoAls we ’s morgens gaan wandelen treffen we een groepje vrouwen aan die we herkennen als de Himba. We zien het aan de rode klei op het lichaam en haar. We blijven staan om te kijken naar de manier waarop ze hun lichaam insmeren met de rode klei, gemaakt van botervet vermengd met oker en kruiden. Hiermee beschermen ze hun huid tegen de zon en warmte. Een taak waar ze dagelijks enkele uren mee zoet zijn. Ook hun haren die strak gevlochten worden, zijn met klei ingesmeerd. Bovenop het hoofd wordt een soort toefje van leer gevlochten. Rondom de heupen dragen de vrouwen een lendendoek van leer en vel. Deze leren 'rok' wordt vaak om de heupen geknoopt of gebruikt als mantel. De Tjimba gebruikt geen rode klei, maar gebruiken veel meer kralen als versiering.

Toefjes leer verwerkt in de vlechten.Ondanks de instandhouding van traditie ontkomen ook de Himba niet aan kennismaking met de 21e eeuw. Onderwijs, verbeterde transportmogelijkheden naar de stad met de bijbehorende winkels, ziekenhuizen en uitgaansgelegenheden hebben ertoe geleid dat sommigen wegtrekken van het traditionele leven op het platteland. Tijdens onze wandeltocht door het gebied zien we dan ook geregeld een mobieltje ergens onder de lendendoek vandaan komen. Waar laten ze die toch? Maar toch neemt deze ‘vooruitgang’ niet weg dat het leven van de meeste Himba's zich afspeelt in hun eigen kraal waar gewoontes van toen ook de gewoontes van nu zijn. We kijken onze ogen uit. Met ons als blanken erbij opgeteld zien we hier 5 verschillende soorten volk door elkaar heen lopen, en aan de kassa in de supermarkt staat Ton af te rekenen naast een Himbavrouw die met haar naakte lijf in schril contrast staat tot onze westerse kleding.

Himba man in OpuwoNa 2 dagen denken en plannen maken zijn we eruit, we gaan niet verder de wildernis in. We rijden wel verder naar het noorden om de Epupa Falls te bezoeken. Deze liggen aan de grens met Angola en de tocht er naar toe is overzichtelijk en avontuurlijk genoeg. Zo rijden we toch nog een heel eind door het Kaokoland  en komen we bij de Kunene rivier die Angola scheidt van Namibië. De Kunene ontspringt in Angola en stroomt richting de Atlantische Oceaan via de watervallen Ruacana en Epupa. De Epupa Falls worden eigenlijk gevormd door een serie kleine watervallen in een weelderig groene omgeving.

Wat voor wijze lessen zal Tony deze keer verkondigen??Onderweg hebben we nog een leuke ontmoeting met een groep Himba’s die op de route wonen.  Telefoon, televisie, computers, voor deze Himba's zijn het echt onbekende begrippen. Toch is het hier geen kwestie van afwezige communicatie, de families weten veel van elkaar ook als ze ver van elkaar wonen. De 'bushtelefoon' fungeert overwegend goed. Hoewel het vaak de jongere Himba’s zijn die zich aangetrokken voelen tot de moderne wereld, zijn er nog steeds veel Himba-jongeren die het leven buiten hun kraal niet kennen en daadwerkelijk nooit een televisie hebben gezien, ook al wonen ze maar 20 kilometer van de 'bewoonde' wereld Opuwo. Hier zien we, net als in de andere Afrikaanse landen, geen tekenen van depressie en eenzaamheid lijkt hier heel ver weg. De zon maakt het leven opener en contactrijker. Kortom, het leven is hier zo slecht nog niet en welvaart kent duidelijk meerdere vormen dan de materiële die wij in de westerse wereld hanteren.

Epupa Falls, met 1 been staan we in AngolaNa 5 uur rijden staan we ineens voor de oase in de woestijn. We roepen allebei tegelijk:”Ohhhhhhh, kijk daar nou!!” Palmbomen met daartussen een ruig stromende waterval. De zon staat hoog aan de hemel en het is een prachtig plaatje. We koelen heerlijk af in de natuurlijke zwembaden die gevormd worden door de enorme gaten in de rotsblokken. Wat kan de woestijn toch fascinerend en verrassend zijn.

Waar krijg je het ter wereld gevonden? In Afrika natuuurlijk.Dit ervaren we in de daarop volgende dagen waarin we vele kilometers via het Kaokoland naar het Damaraland rijden, nog vele malen. Het leven is hier zo anders dan we in het oosten ervaren hebben. Hier valt maar 10 tot 80 mm regen per jaar. Het is er erg droog en desolaat, en je moet lang kijken om een levend wezen te zien. Dit op een kudde koeien, ezels of geiten na uiteraard want die lopen hier in overvloed. Op de campsites waar we komen wordt het steeds moeilijker om aan water te komen. Rivierbeddingen staan veelal leeg, wat ook z’n voordelen heeft, maar na een lange hete dag in de auto, waar de wolken met zand en stof voortdurend het zicht belemmeren, is het geen onnodige luxe om een douche te kunnen nemen.

We ontmoeten Peter en Marly, 2 gezellige Limburgers uit Neer, waar we een leuke tijd mee doorbrengen. Ook komen we Thomas en Andrea, 2 Duitsers, tegen in Palmwag waar we de nodige informatie mee uitwisselen. Als we verder door het desolate woestijngebied van het Damaraland rijden zien we veel wildsoorten onderweg. Het is hier rijker aan wild dan we in Etosha hebben gezien, en omdat het onverwacht is, is het des te leuker. Hier door dit droge gebied trokken in de 19e eeuw de Dorslanders, een groep Afrikaner Boeren, op weg naar het Beloofde Land. Het waren zwaargelovigen, die het niet eens waren met de beslissingen van de president. In elke vooruitgang zagen ze de hand van de duivel en besloten hieraan te ontsnappen door te trekken naar het beloofde land zoals ze dit in het bijbelboek Jesaja 62:4 konden lezen. Dwars door de Kalahari trokken ze westwaarts, levend in huifkarren. Het zware leven eiste zijn eigen zware tol. Vooral vrouwen, kinderen en ouden van dagen stierven van dorst, honger en aanverwante ziektes. Overal in dit gebied treffen we monumenten aan ter nagedachtenis aan het overlijden van de Dorslanders.

Natural bridge in SpitzkoppeVan Palmwag rijden we via Uis naar ‘Spitzkoppe’, een prachtig gebied waar enorme rotsformaties midden in de woestijn het landschap beheersen. Het is een fascinerende omgeving waar we tevens overnachten. De woestijndieren en vogels die hier (over)leven hebben het moeilijk. Er staat hier nauwelijks iets aan vegetatie. De grondeekhoorn die rondom de camper verblijft geniet daarom des te meer van de boterham en het schaaltje water wat wij haar aanbieden. Het is werkelijk een heerlijke rustige omgeving en we genieten van de rotsformaties die tot allerlei fantasieën leidden. In dit gebied leeft het Damaravolk,

Probeer de stank er bij te denken en je waant jezelf in Cape Cross.Daags erna rijden we Henties Bay binnen. Een ware shockering na bijna een week woestijn. Hier is het zo Duits als maar zijn kan. Geen Afrikaan te zien en de huizen en gebouwen zijn erg Europees. Wat is Afrika ver weg hier, totaal geen sfeer te ontdekken. We verblijven op een camping,’Bucks camping’ genaamd, en voelen ons vanaf het allereerste moment totaal niet op onze plek. Het is een soort kamp met strak in de rij allemaal kleine gebouwtjes waar iedereen zijn eigen toilet en douche heeft. We blijven echter 1 nacht omdat we van hieruit makkelijk naar Cape Cross kunnen rijden, de plek waar duizenden zeehonden zich sinds mensenheugenis gevestigd hebben. Het is een indrukwekkende ervaring, niet alleen vanwege de stank die er hangt, maar vooral vanwege de duizenden jonge zeehondjes die er op dat moment zijn. We zijn duidelijk in de goede tijd hier. Het is een geblaat en geblaf van jewelste. Als we onze ogen dicht doen wanen we onszelf in een lammerenstal. De jong maken nl net zo’n geluid als pas geboren lammeren. Echt spectaculair.

Duitse plaatjes in Lüderitz.Als we vervolgens in Swakopmund aankomen treffen we Jo en Barbara weer. We hebben ze eerder al in Lusaka ontmoet, en ook deze avond zakken we lekker door in het plaatselijke grand café. Ja ja, grand café, want ook hier waan je jezelf in Duitsland. Alles is hier blank, men spreekt vloeiend Duits en de koloniale huizen liegen er niet om. Ai ai, wat missen we de Afrikaanse sfeer hier in Namibië. Het landschap is hier werkelijk prachtig, maar op wat traditionele stammen na is ook hier Afrika heel ver weg. Wij kunnen ons goed voorstellen dat niet iedereen hier in zuidelijk Afrika op de blanken gesteld is. Alle tradities en eigenheid van de Afrikaanse bevolking is hier verdwenen. Na een onderhoudsbeurt aan de auto, en het verwijderen van een grote hoeveelheid stof die in iedere hoek van de camper zit,rijden we verder naar Walvisbay.

En lol dat we hadden.......In Walvisbay beklimmen we ‘Dune 7’, de hoogste duin van Namibië. Het beklimmen van de duin is al een klus op zich, iedere stap omhoog zakken we een halve meter het zand in. Eenmaal boven hebben we de grootste lol om beneden te komen. In volle vaart, en met hele grote stappen rennen we de duin af. Dit is echt lachen, een leuke onderbreking van de lange dagen rijden door het woestijngebied. Als we verder rijden richting Solitaire treffen we Ralph en Sabine, ook 2 Duitsers, die we daarvoor in Swakopmund als buren op de campsite hadden. Zij hebben onderweg een kokende motor en wij ontdekte zojuist een diesellekkage. Niet een hele grote, maar toch spuit de diesel eruit. Ton fikst het provisorisch en we rijden met hen verder naar Rooiklip, een 4x4 tocht door de rimboe van de ‘Namib-Naukluft’. Daar ontmoeten we Lore en Frans de eigenaars van deze plek. Frans is een echte bushman. Hij is niet zwart, niet blank, iets er tussenin. Laten we zeggen dat hij héél erg rauw is, en dat een paar keer in het kwadraat!

Unieke overnachtingsplek aan de voet van de Gamsberg.Deze plek heeft iets magisch. We staan hoog in de bergen, aan de voet van de ‘Gamsberg Mountain’, de hoogste Tafelberg van Namibië.  In de lage gearing trekt de auto zich omhoog en we parkeren ‘m in een rots. Wauw, dit is spectaculair. En als het begint te regenen weten we niet hoe snel we de shampoo moeten pakken om deze tropische bui als een weelderige douche te benutten. ’s Avonds bij het vuur is het ene verhaal nog spannender dan het andere en tegen de tijd dat het allemaal wel erg ongeloofwaardig begint te worden gaan we slapen om de volgende dag weer fit te kunnen vertrekken naar Solitaire.

Solitaire, heeft een heel praktische manier van volkstelling, makkelijk ook!Je hebt New York, Paris, Barcelona en Solitaire! In Solitaire zit een bakkerij, Goose genaamd, die de heerlijkste appeltaart maakt van het zuidelijk halfrond. Helaas is de bakker zelf gestorven afgelopen januari, maar zijn familie en personeel zetten de zaak voort. Het is een bijzondere plek zomaar midden in de woestijn. Er is een tankstation, een kerk en de bakkerij. En het is een voortreffelijke lunchplek, 1 stuk appeltaart is voldoende voor 2 personen.

Imposante tocht door de Namib-Naukluft desert.We vervolgen de weg naar de Sossusvlei, een befaamd natuurgebied in de Namib-woestijn. Als we arriveren en even wat gaan eten zien we Jo en Barbara weer aankomen. Gezellig, we rijden elkaar een beetje achterna lijkt het wel. Nou is dat ook niet zo moeilijk want iedereen rijdt zo ongeveer dezelfde route over dezelfde wegen. We spreken af om de volgende ochtend in alle vroegte naar de zonsopgang te gaan kijken bij ‘mile 45’.

De prachtige Sossusvlei bij zonsopkomstWe zijn niet de enige, want met ons zijn er zeker zo’n 40 anderen die de duin opklimmen. Het is een prachtige vallei. De kleuren bij zonsopkomst zijn bijna onwerkelijk. Dit gebied behoort bij de kust, hoewel het vele kilometers van de zee vandaan ligt. De kustdelen bestaan uit zandwoestijn met een zandzee. Deze wordt sinds 2013 als een werelderfgoed gezien. Als de zon flink aan het stijgen is zoeken we met z’n 4en een rustige plek om te ontbijten. Het plan is dat we naar de Dodevlei doorrijden, wat echter alleen met een 4x4 te doen is. Jo en Barbara komen van Duitsland en rijden door Afrika met hun 2-wiel aangedreven camper. We maken er vaak grapjes over want met het oog op de kwaliteit van deze wegen is zo’n camper niet echt geschikt. Dus noemen wij hun camper een ‘tupperware-camper’, en zij maken ons er voortdurend op attent, dat we niet moeten vergeten om bij alle benzinestations die we tegen komen te tanken.

Dé toeristische atractie van Namibië, werkelijk prachtig.We besluiten om door te rijden naar de Dodevlei en als het asfalt ophoudt stappen zij bij ons in. Dit kost Jo de nodige trots, maar met zijn camper zouden ze waarschijnlijk na 10 meter al vastzitten. Dus daar gaan we, in de lage gearing en vooral proberen vaart te houden. De tocht is 5 kilometer, maar wij blijken veel te zwaar voor dit zand en na 1 kilometer zijn we dan ook helemaal weggezakt met 4 wielen in het zware zand. Dat wordt zand scheppen, en wij gunnen Jo de eer omdat we maar 1 schop bij hebben. Alle wielen vrijmaken, zandplaten eronder en dan kunnen we 10 meter terugrijden om vervolgens weer weg te zakken. Weer scheppen, zandplaten, 10 meter rijden en weer zakt de auto weg. En nog maar een keer, kom op Jo, je kunt het! De temperatuur is inmiddels opgelopen naar zeker 45 graden en na de derde keer scheppen en teruguit zetten krijgen we weer grip. Jo, Barbara en ik lopen terug en Ton rijdt de auto naar de parkeerplaats. Maar hopen dat we Jo en Barbara niet meer al te vaak tegenkomen vanaf nu, want je kunt begrijpen dat dit ons duur komt te staan. Je kunt voor de aardigheid op hun site kijken en lezen hoe zij dit avontuur ervaren hebben! (http://www.mmr.co.nz/wordpress/?p=1270)

De Dodevlei, zeer fotogenieke omgeving.We nemen vervolgens de shuttel naar de Dodevlei. Het is werkelijk een dode boel daar, maar fascinerend mooi. De kleuren, de duinen, de bodem van de vlei. Je weet niet wat je ziet. Echt heel erg mooi. De Sossusvlei en de Dodevlei, ik denk dat voor vele dit het onbetwistbare hoogtepunt van Namibië is. Ondertussen is de temperatuur nog hoger opgelopen en we gaan terug om af te koelen in het zwembad alvorens we verder rijden. De volgende bestemming is Lüderitz.

Hoe Duits kan het zijn?Lüderitz behoort ongetwijfeld tot de meest curieuze plaatsen van zuidelijk Afrika. Het is dat we net een paar honderd kilometer woestijn achter de rug hebben anders zouden we ons in Duitsland wanen. In het stadje staan lutherse kerken, Beierse kroegen en ook een Konditorei ontbreekt niet. De straten hebben Duitse namen en de bevolking spreekt Duits. De tijd heeft hier sinds de Eerste Wereldoorlog stilgestaan. In 1883 is hier een Duitse kolonie ontstaan en de stad was aanvankelijk zelfs het middelpunt van de Duitse kolonie. Het ligt aan de Atlantische kust waar we meteen maar even 2 dagen de tijd nemen om af te koelen, want de temperatuur verschilt hier zeker 20 graden met wat we de laatste weken gewend zijn. Het water wordt hier aangevoerd vanuit de Zuidpool dus zwemmen zit er niet in.

Het spookachtige Kolmanskop.Ongeveer zo’n 10 kilometer van Lüderitz vandaan ligt Kolmanskop, een spookstad die in 1908 is ontstaan tijdens de ‘diamond rush’. Gelukzoekers stroomden in grote getale hier naar toe en tot 1956 was hier het middelpunt van de diamantwinning in Namibië. In 1956 werd Kolmanskop volledig verlaten en verviel het stadje tot een ‘ghost town’. De huizen en gebouwen zijn nog in een redelijke staat. Het spookachtige zit ‘m vooral in het duinzand dat in alle gebouwen is gewaaid in de loop der jaren. We krijgen een aardig beeld van dit Duitse dorp waar het ‘m aan niets ontbrak. Naast een school, ziekenhuis, bakkerij en een theater was er ook een bordeel. De dames liet men overkomen vanuit Duitsland. Het is fantastisch om alles te bekijken en de 4 uur die ervoor staan hebben we dan ook volledig nodig.

"A Flock of Seagulls" in DiazpointAls we verder die dag nog Diaz Point en Grossebucht bezoeken is het al met al een perfecte dag te noemen. Deze plek is bezaaid met talloze zeevogels, flamingo’s, zeehonden en pinguïns. Het is dus echt de moeite waard om Lüderitz te gaan bezoeken ook al wijkt het 300 kilometer af van de route!

Als we terug rijden richting Aus besluiten we om de wilde paarden te gaan spotten. Deze unieke woestijnpaarden, waarvan de afkomst niet vaststaat, leven in ongeveer 25 groepen, zo’n 300 paarden, en beschikken over een enorm gebied om zich over te verspreiden. We worden overal in de omgeving erop geattendeerd dat het verboden is om van de route af te wijken. Dit ivm het feit dat dit alles tot het diamantgebied behoort. We slapen die nacht in een gitzwarte woestijn, onder de milkyway met in de verte een groep paarden die we helaas niet van dichtbij te zien krijgen.

Aloë, maar dan in boomvorm. Uniek in zuidelijk Afrika.Ook de volgende ochtend zijn de paarden te ver weg en we besluiten om onze reis verder voort te zetten naar het zuiden. Onderweg zien we geregeld een kokerboom in het kale landschap. Een kokerboom is een aloë, maar dan in boomvorm. Deze uiterst markante boom komt alleen voor in het zuiden van Namibië en in het uiterste noord-westen van Zuid Afrika. Het is een echte woestijnsteppeboom en vroeger werden de takken door de Bosjesmannen gebruikt om kokers van te maken waar ze hun pijlen in staken. We nemen de ruige gravelroad richting de Fish River Canyon. In het gebied stroomt de Oranjerivier, vernoemd naar Willem van Oranje, en de Fish River. Het is extreem heet in dit stuk woestijn en we krijgen onszelf niet gekoeld met het warme Fish River water. De auto koelt zichzelf prima zo zonder thermostaat, gelukkig maar want als we hier zouden stranden dan zouden ook wij de geschiedenis ingaan als Dorslanders.

Fish River Canyon, 161 km lang, 27 km breed en 550 meter diep.De Fish River Canyon is 161 km lang, 27 kilometer breed en 550 meter diep. Deze canyon is op de Grand Canyon in de VS en de Bleu Nile Canyon in Ethiopië na, de grootste Canyon ter wereld. De ontstaansgeschiedenis van de Fish River Canyon begint volgens geologen ongeveer 1800 miljoen jaar terug. In die periode hebben zich lava, leisteen en zandsteen op de flanken van de canyon vastgezet waarna door hitte het gesteente tot graniet is verhard terwijl afkoeling voor scheuringen zorgde, met het ontstaan van rotsen tot gevolg. Doordat de aardlagen bewegen is er een verdieping ontstaan in de canyon. En door het stromen van de Fish River is het in de loop van de miljoenen jaren uitgesleten tot wat het nu is.

Niet te diep naar links kijken, niet goed voor mijn hoogtevrees.Het grote verchil met de Grand Canyon en de Bleu Nile canyon is dat deze veel kleurrijker zijn door de verschillende lagen gesteente en de begroeiing die er zich bevind. Het is een fascinerende omgeving, wetende dat dit gebied al zo’n 50.000 jaar geleden door de Bosjesmannen werd gebruikt voor de visvangst.

Een heuse Chevrolet, gestrand in de woestijn.Op weg naar Keetmanshoop stoppen we in ‘Canyon Roadhouse’, een markante plek in de woestijn waar zich een verzameling prachtige oude auto’s bevind en andere oudheden. Hier kijk je je ogen uit en is tevens een heerlijke lunchplek. De laatste 150 kilometer door de woestijn leidt ons door afwisselend landschap. In dit gebied, ten westen van de Kalahari, leven verschillende stammen nl de Bosjesmannen, de San en de Basters, een uniek volk. De oorsprong van de Basters ligt in de Kaap, Zuid Afrika, waar Hollanders gezinnen stichtte met Namavrouwen, ook wel ‘Hottentotten’ genoemd. Door confrontaties met blanke kolonisten in 1868, trokken de Basterfamilies noordwaarts en vestigden zich in Namibië. Als we Keetmanshoop bezoeken zien we duidelijk verschillen tussen de mensen en het voelt vertrouwd om weer echte Afrikanen te zien hoewel we ook constateren dat er evolutionair gezien toch echt iets is misgegaan hier!

Het Kokerbomenbos in Keetmanshoop. Bomen van wel 300 jaar oud.Ook is in Keetmanshoop een Kokerbomenbos te vinden, uniek op de wereld. Een magnifieke plek waar we tevens de nacht doorbrengen. Wat een bizar mooie bomen zijn dit, en dan te bedenken dat ze niet eens in bloei staan op dit moment.

Hier in Namibië hebben we een heel ander Afrika gezien. Een land wat 22 keer de oppervlakte van Nederland heeft met slecht 2 miljoen inwoners, leent zich er uitermate voor om je alleen op de wereld te wanen. De afstanden zijn hier enorm, net als de leegtes en de oneindige vlaktes. Het landschap en de hoeveelheid wild is fantastisch en we raakte dan ook niet uitgekeken. Hier in het zuidelijk deel van Afrika zien we duidelijk meer ontwikkeling, wat waarschijnlijk gepaard gaat met meer rijkdom. De meeste Afrikaanse families die wij tot nu toe gezien en ontmoet hebben kunnen zich redden, voorzien in hun behoefte, eten redelijk gezond, hebben een radio en een mobiele telefoon, hebben tijd om met vrienden door te brengen en gaan op zondag in het pak naar de kerk. In een land waar zoveel blanken wonen en bedrijven runnen, is dit Afrikaanse gevoel op de achtergrond geraakt. Het leven is hier duur en erg westers ingericht. Met elkaar hebben we het er vaker over, met welk beeld  van Afrika zijn we eigenlijk opgegroeid? De reputatie van armoede, ziekte en oorlog is de versie die we beide het beste voor de geest kunnen halen. Maar nu we hier zijn worden we veelal verrast door het gevoel van welkom wat ons ten deel valt. Tijdens onze reis naar Lüderitz bv zagen we langs de weg ‘Barby Guest Farm’ aangegeven staan net op het moment dat we zin in koffie hadden. Hier werden we aller hartelijkst ontvangen door David & Penny, overladen met informatie over de omgeving en het leven in Afrika, en mochten we uiteindelijk niet betalen voor de koffie. Dan wordt je toch eerder betoverd dan beangstigd? In Afrika voelen we ons welkom en worden we verzorgd en iedere dag weer getroffen door overweldigende schoonheid en weidsheid, zelfs de hemel lijkt hier hoger. Hier zijn geen remmingen en kan iedereen zichzelf zijn. Hier is de basis van het bestaan - licht, aarde, water, voedsel, geboorte, familie, liefde, ziekte, dood – onmiddellijker en intenser. Hier wordt het eens en te meer duidelijk waar het in het leven om draait. En dan te bedenken dat Afrika maar 1 nachtvlucht van thuis vandaan ligt!

Een dankbare grondeekhoorn die de dag van haar leven heeft.Vanaf Keetmanshoop rijden we verder door de Kalahari naar Zuid Afrika, de laatste etappe van deze reis. Beetje bij beetje zijn we het een en ander aan het regelen zoals het verschepen van de auto en de terugvlucht naar huis. De tijd vliegt, we vervelen ons geen dag en we moeten plannen en keuzes maken om op tijd in Port Elizabeth te zijn waar in april de auto op de boot gaat. Het is niet voor te stellen dat we al bijna een half jaar onderweg zijn en dat het beklimmen van de Tafelberg niet eens meer zo ver weg is. Want was het daar niet allemaal om begonnen? Dus, op naar Capetown!

Wij wensen iedereen alvast een hele fijne carnaval toe en een tip, voor degene die nog geïnspireerd willen worden voor de outfit, bekijk de foto’s extra goed deze keer……………..

 

Foto’s

19 Reacties

  1. Hi Ingrid u Toon:
    20 februari 2014
    Hallo Ihr beiden es schön wieder etwas von euch zu hören ,super schöne Foto´s habt ihr gemacht , auch wenn ich des Nederland´s nicht so mächtig bin kann ich doch einiges Lesen u Freue mich über Eure Berichte , lasst es Euch gut gehen und kommt Gesund Zurück bis dahin Michaele u Rud
  2. Joke tonnaer:
    20 februari 2014
    Lieve Twee.
    Ongelooflijk boeiend geschreven, je waant je even op al die mooie plekken, bedankt weer voor de genomen moeite , waardoor ik even in Afrika mocht zijn.
    Goede reis en liefs Joke
  3. Elly:
    20 februari 2014
    Wat een geweldig verhaal weer het lijkt net of je er zelf bij bent
    zo goed geschreven
    nog heel veel plezier samen tot gauw
    elly
  4. Edith en John:
    20 februari 2014
    Prachtige verhalen en schitterende foto's, wat fijn dat we dat mee mogen beleven!!
    Jullie zien er goed en gelukkig uit op de foto's. Geniet nog volop de laatste maanden, ook al zijn jullie je al aan het voorbereiden op de terugreis!

    Lieve groeten,
    John, Edith & Matty
  5. Willy en Frans van Dijk:
    20 februari 2014
    Van Namibië en Botswana hebben wij een film gemaakt toen we er afgelopen najaar waren. de appeltaart van de bakker die toen nog leefde was er lekker en het duin hebben we ook beklommen.
    In Etosha hebben wij juist erg veel wild gespot.
    Prachtig jullie verhaal en erg herkenbaar.
    Groeten van jullie Oom en Tante (grapje)
  6. Helene:
    20 februari 2014
    Jeej wat een prachtig boekwerk weer, fijn dat jullie goed ontkomen zijn van mr Olifant haha en Ton nog Proficiat is toch wel speciaal om zo je verjaardag te vieren:-). Hottentotten deed me denken aan een woord bij het spelletje galgje nml:
    Hottentottentententententoonstelling. Leuk hè, nog een goede verdere reis samen géniet ze nog:-D
  7. Michel en Matty:
    20 februari 2014
    Whauw... ben weer helemaal in het verhaal gezogen,vergeet de tijd en weet even niet meer waarvoor ik de pc aangezet heb. Trouwens die kont van de olifant op jullie wagen, was dat niet per ongeluk de goden verzoeken, of vooruit ziende blik..haha.
    Nog een fijne en veilige reis verder.
    Groeten,
    Michel.
  8. Anja:
    21 februari 2014
    Wat was het weer leuk om jullie verhaal te lezen. Ik blijf er naar uitkijken. Ton nog gefeliciteerd met je verjaardag. Het was weer de moeite waard om er weer eens rustig voor te gaan zitten en te lezen. Ons carnavals pekske hangt al klaar. Wij zijn dan ook helemaal klaar om carnaval te gaan vieren, alaaf en tot het volgende spannende verhaal> Groetjes Prins Paul d'n urtse en zien prinses Anja.
  9. Marian van Alphen:
    21 februari 2014
    Wat MACHTIG PRACHTIG......wat een prachtig land is het ....!
    Goed en fijn van jullie te horen en te zien op de foto's! Kom zojuist van buiten, een hele heldere hemel boven mij..... ik zie de grote beer en de kleine beer en dwaal in mijn gedachte af naar jullie.... zouden Ingrid en Ton dit ook zien....onder de milkyway...het is niet te bevatten, inderdaad maar 1 nachtvlucht van hier verwijderd....! Heb onlangs nog naar de muziek van Paul Simon zitten luisteren....Grace-land...en je waant je in Africa....je wordt er helemaal vrolijk van Diamonds on the soles of her shoes....jullie wellicht bekend...! En weer reis ik met jullie mee...zou zo graag willen ruiken en proeven aan de sfeer, de lucht, de warmte, de geluiden van de dieren..gaafff hoorrr....ga er naar verlangen....!
    Geniet verder samen.... en houd ons op de hoogte!!
    Liefs....dikke knuffel Marianne
  10. Mientje:
    22 februari 2014
    wat een prachtig verhaal weer we hadden het er op Norbertus
    deze week nog over dat we allemaal weer met spanning op een mail zaten te wachten en het is weer geweldig.
    en prachtige foto's ,geniet verder nog van jullie reis.
    lieve groetjes mientje
  11. Ineke van der Aa:
    22 februari 2014
    Hoi lieverds, wat een verhaal weer en wat maken jullie toch veel mee, indrukken om nooit te vergeten. Heel veel lieve groeten,Ineke en Jean Paul.
  12. Peter van de Wal:
    22 februari 2014
    Dag zusje en zwager:-)
    Wederom een boeiend verhaal, je zou er jaloers op worden..
    Time fly's, nog een paar weekjes en we zien jullie weer!
    Geniet van de laatste weken!

    Groetjes...
  13. Jose:
    23 februari 2014
    Wat een prachtige foto's geweldig
    liefs van ons
  14. Ineke:
    23 februari 2014
    Hoi Ingrid en Ton,
    We zeiden al tegen elkaar, wanneer komt er weer een verhaal van Ingrid en Ton. Nou, daar was het dan!!! En het is weer geweldig om te lezen. Met de kaart van Afrika erlangs is het leuk om precies te volgen hoe jullie rijden. De foto's lijken wel steeds helderder en kleurrijker te worden en de lucht steeds blauwer. En de Afrikaanse lucht en eten doen jullie wel goed, jullie zien er steeds beter uit. Ga er nog heel erg van genieten want voor we het weten zien we jullie weer hier.
    Goede reis en tot ziens.
    Ineke
  15. Tonny:
    23 februari 2014
    geweldig allemaal, blijf er intens van genieten.
  16. Nelly plas.:
    24 februari 2014
    Hallo Ingrid en ton,
    Ton nog proficiat met je verjaardag!!
    Weer een prachtig en indrukwekkend verhaal, vooral over die olifanten.Ik heb al een heel boekwerk gemaakt van jullie reis het is de moeite waard!!
    Ton en Ingrid geniet er nog van de tijd gaat nu erg snel voor jullie.

    Lieve Groetjes Gerard en Nelly.
  17. Elly Ringeling:
    24 februari 2014
    Hallo Ingrid en Ton
    Geweldig om jullie verhalen weer te lezen. Wat spannend die ontmoeting met die olifant.
    Ton, nog proficiat met je verjaardag in dit bijzondere land.
    Nog veel plezier samen.
    Groetjes
    Elly
  18. Lies:
    4 maart 2014
    Hoi Ingrid en Tom
    Geweldig allemaal, Geniet nog van jullie laatste weekjes
    Groetjes Lies
  19. Marion en Mike:
    30 maart 2014
    Wij genieten elke keer weer van jullie verhalen!!!

    groetjes Mike en Marion